Architectuur en big data
De persoonsgegevens die wij achterlaten op internet verkopen bedrijven als Facebook en Google aan reclamebedrijven. Op ons profiel aansluitende advertenties krijgen wij retour. Onze muziekvoorkeur koppelt Spotify aan overeenkomstige muzieksmaken. Wij krijgen de nieuwe titels. Het Brexit-referendum is mede gewonnen door de partij die dankzij kiezersinformatie de winnende verkiezingsslogan verzon. Kunnen big data architectuur en stedenbouw dienen bij de verdichting, verduurzaming en energietransitie van de stad? Die vraag stelde Pakhuis de Zwijger in het programma Connected architecture op 12 december 2018.
Het onderwerp is niet helemaal nieuw want architectenbureaus hebben al lang research afdelingen. Wat voegde deze avond toe? Om te beginnen een presentatie over het Fundahuis van architect Jeroen Atteveld. De onroerendgoedsite Funda heeft 1 miljard woningbezoeken per jaar. Veel mensen dromen van een kasteel maar eindigen met de aankoop van een rijtjeshuis, concludeerden Atteveld en Funda uit deze data. Dat bracht Atteveld tot zijn ontwerp van een kasteel in een huizenrij.

Grote glazen klapdeuren breken met de traditionele raamgrootte.

Om de grote, lichte zitkamer op de begane grond kronkelt een galerij naar de vertrekken boven.
Er was een voordracht over de 3D geprinte metalen brug met sensoren die in 2019 over de Oudezijdsachterburgwal in Amsterdam zal worden geplaatst. De sensoren slaan data op over spanning, vibratie en verschuiving van de brug. Ze meten de temperatuur en de luchtkwaliteit en registreren hoeveel mensen in welk tempo over de brug lopen: nuttige gegevens voor toekomstige 3D geprinte metaalstructuren en voor aanpassingen voor de veiligheid van de brug.

De 3D geprinte brug werd tentoongesteld op de Design Week 2018 in Eindhoven.

Oudezijds achterburgwal-Stoofsteeg, de nog aanwezige noodbrug gaat vervangen worden door de 3D geprinte brug.

Een 3D printer met een lasapparaat op een robot print de brug. Dit soort constructies en vormen kan door een vakman niet geconstrueerd worden. Een duurzaam effect van 3D printen is dat er geen restmateriaal (bouwafval) is.
De brug is een ontwerp van de interieurontwerper Joris laarman en MX3D. Laarman wil met nieuwe technieken en een hoge kwaliteit van materialen een visuele taal van de toekomst ontwikkelen.
Fred Schoorl, directeur van de BNA, de Bond van Nederlandse Architecten, gaf een samenvatting van het project ‘De stad van de toekomst’: vijf (her)ontwikkelingsplannen voor vijf bouwlocaties in vijf Nederlandse grote steden, uitgevoerd door vijf multidisciplinaire teams. Nabijheid, beloopbaarheid, complete buurten met veel diensten bij elkaar, buurten die verbinding en samenwerking mogelijk maken en die flexibele rustruimte (open plekken) bieden: de uitkomsten van het project in het kort, in april 2019 te verschijnen als boek. Maar hoe zit het met de big data?

Weergave van het gebied Fellenoord met diagram: procescriteria waarin de ‘partijen’ Beleid, Ontwerp en Data met elkaar uitwisselen en samenwerken. Objectiviteit, creativiteit en ethiek zijn bewaakte waarden in dit proces.
Het team van architect Bart Mispelblom Beyer hield zich bezig met het gebied Fellenoord, bij het station in Eindhoven, met het projectproces, niet met het fysieke ontwerp. Daarin zijn ‘big data noodzakelijk, maar we weten helemaal niets over de subjectieve, niet-materiele data’, aldus Mispelblom Beyer. ‘Wie kan mij zeggen hoe we aan deze data kunnen komen?’, vroeg hij de zaal.
Harde gegevens zoals de grootte van de huishoudens, de hoogte van de inkomens en leeftijden zijn niet meer genoeg. Bij het ontwerpen van een leefbare buurt, een gemengde buurt die geluk, welbevinden van bewoners die met elkaar samenleven mogelijk maakt, zijn andere gegevens nodig. Welke precies en hoe je die boven water krijgt, is nog niet helemaal duidelijk. Want het specialisme ‘leefbaarheid’ staat in Nederland nog in de kinderschoenen, licht Mispelblom Beyer toe op mijn navraag. Het gaat bijvoorbeeld om de vraag waar je de lagere inkomens plaatst in een gemengde wijk. De architect vergelijkt deze opgave met de kunst van iemand met een laag inkomen die toch gelukkig is. ‘Harde data wijzen uit dat een hoog inkomen gelukkig maakt en een laag inkomen ongelukkig. Toch zijn er ook mensen met een laag inkomen die gelukkig zijn. Hoe komt dat?’
Impressie van Rhapsody in West.
Krijg je de zachte gegevens in beeld door lange vragenlijsten met voorbeeldontwerpen te laten beantwoorden? ‘In ieder geval moeten de bewoners veel eerder dan tot nu toe het geval is bij het ontwerpen betrokken worden’, aldus Mispelblom Beyer. Hij verwijst naar Rhapsody in Amsterdam Nieuw West: een in het voorjaar van 2019 op te leveren buurt met 250 woningen waar dat zoveel mogelijk is gebeurd. Zo zijn bijvoorbeeld vijf woningen gereserveerd voor buurtfunctionarissen, waaronder een conciërge en een intranet specialist.